Naša priča

Iako je vekovima bije veoma loš glas, kafana i dalje predstavlja veoma važnu instituciju gotovo svakog društva. Na ovom mestu, koje boemi smatraju najvećom učiteljicom života, sklapaju se unosni poslovi, stiču se večna prijateljstva i otkrivaju velike ljubavi. Uprkos ovakvim dobronamernim shvatanjima, činjenica je da je kafana, kao ustanova uglavnom bazirana na konzumiranju alkohola ili neobuzdanom noćnom provodu, oduvek bila ozloglašena kao mesto gde je porok nepodnošljivo lako dostupan. Malobrojni kritičari noćnog života i rigidni moralisti govore kako se danas, za razliku od nekadašnjih sretnih i puritanskih vremena, kafane otvaraju na svakom ćošku, što je, po takvim tumačenjima, u potpunosti nedopustivo. Ipak, ovakva shvatanja nisu na mestu i upravo je iznenađujuća brojnost kafana, restorana i ostalih sličnih objekata, sa različitim zabavnim sadržajima, u kojima su duge večeri prekraćivali još predratni Novosađani. Javni život našeg grada se, još od kada mu je carica Marija Terezija darovala njegovo lepo ime, 1748. godine, u velikoj meri odvijao u raznim ugostiteljskim objektima, gde su “pametne razgovore” vodili velikani poput Đure Jakšića, Uroša Predića i Laze Kostića.

Danas su ova značajna i tradicijom osveštana mesta uglavnom utonula u neprozirni zaborav i retke su one kafane koje se mogu pohvaliti nekakvim istorijskim kontinuitetom. Na prvom mestu, kao takva, neizostavno se mora spomenuti picerija “Borsalino”. Sagrađena je početkom 20. veka, u nizu sličnih objekata, koji su nicali uz železničku stanicu, koja se nalazila na mestu današnje pošte, pokraj limanske pijace. Današnja Vojvođanska ulica, početkom 20. veka, bila je sačinjena od kafana, restorana, hotela i javnih kuća, koji su služili kao mesto odmora i okrepljenja ili pružale razonodu umornim putnicima, službenicima železnice ili Novosađanima željnim provoda. Poput većine zgrada koje su uredno planirane i izvedene u uređenoj i birokratskoj Austro-ugarskoj monarhiji, današnja picerija “Borsalino” je izgrađena kao solidan objekat, skladnih arhitektonskih proporcija. Planovi za njenu izgradnju pravljeni su još pre Prvog svetskog rata, a građevinski radovi su, prekinuti ratnim godinama, ostvareni u novonastaloj kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Ubedljivo svedočanstvo solidnosti ove zgrade predstavlja stara krovna konstrukcija od karpatske borovine.

Od svog nastanka, ova dopadljiva građevina služila je kao ugostiteljski objekat, a što je naročito zanimljivo za ovo društvo koje, u hroničnom nedostatku tradicije i kontinuiteta, slične društvene pojave usiljeno glorifikuje, ona već više od pola veka pripada jednoj porodici. Razumljivo je da institucija sa takvom istorijom pamti i košmarne događaje, poput zloglasne novosadske racije, 1942. godine, kada je Tošu Isakova, vlasnika kafane koja se nalazila u ovoj zgradi, obesio njegov konobar, koga je otpustio zbog krađe. Pored ove tragedije, koja se i danas pamti u porodici vlasnika Vladimira S. Milovanovića, koji je sa nesretnim ugostiteljem vezan rodbinskim vezama, “Borsalino” je preživeo i mnoge lepe trenutke, vezane za boemske tradicije predratne novosadske gospode.

Nastavljajući sto godina ranije zacrtanu istoriju, picerija “Borsalino”, i u 21. veku predstavlja, nije preterano reći, značajnu novosadsku instituciju. Malo je naših sugrađana kojima nisu poznate čari njene bašte, skrivene u hladovini dve raskošne lipe, koje je Vladimir Milovanović posadio i odbranio od dečaka koji su tek iznikle mladice hteli da iskoriste kao materijal za pravljenje praćki. Zahvaljujući predanoj brizi, iznikle su u dva razgranata stabla, koja pored toga što svojim opojnim mirisom i debelim hladom, preko toplijeg dela godine, raduju čula svih onih koji poslom ili zadovoljstvom prolaze Vojvođanskom ulicom, doprinose zdravom, prirodnom ambijetu ovog dela grada. O lepoti bašte picerije Borsalino, mogu svedočiti svi oni koji od letnje žege, u senci ovih lipa pronalaze prijatno, gotovo vanvremensko utočiše, uz čašu hladnog pića, najčešće točenog piva, koje se ovde služi već skoro 25 godina.

Enterijer picerije je prijatan, dekorisan ukusnim prikazima starinskog Novog Sada, a vrhunska usluga i ljubaznost konobara, svakako, oživljava skoro zaboravljene običaje otmenog gostoljublja. Možda kao ubedljiva ilustracija već jedan vek starog kontinuiteta, može poslužiti i činjenica da 20 godina, u “Borsalinu” radi Miladin Marinković, konobar, za koga se mirne duše može reći da je najljubazniji i najprofesionalniji u našem gradu. U okviru ovog ugostiteljskog objekta nalaze se i prostrana sala na spratu, gde su mnogi mladići sa Grbavice proslavili veridbe, venčanja i rođenja svoje dece, kao i lepa, porodična “intim-bašta”, sa podom dekorisanim mermernim mozaikom i zaklonjena nastrešnjicom od čardaklije, namenjena onima koji trenutke odmora radije provode udaljeni od buke novosadskih ulica. Do ove bašte dolazi se kroz vrata u začelju donje sale.

Što se tiče izbora hrane u najstarijoj novosadskoj piceriji, koja je pored italijanske kuhinje, slavna i po svojim zapečenim svinjskim kolenicama, karađorđevim šniclama, pasulju prebrancu i palačninkama od slatkog sira, zapečenim u rerni, nama samo ostaje da Vam preporučimo da svratite i probate delikatese koji se ovde nude.

Srđan Ercegan